Vücudumuza destek ve şekil veren, dik durmamızı ve hareket etmemizi sağlayan sistemlerdir.
İskelet sistemi:
- Vücuda şekil veren, diklik ve desteklik sağlayan, bazı organları koruyan sert yapılara iskelet denir.
- İskeletimiz kemik, kıkırdak ve eklemlerden oluşur.
- Vücudumuzdaki iskelet yaklaşık olarak 206 kemikten oluşmuştur.
- Kemiklerin yapısında bulunan kalsiyum, magnezyum ve fosfor gibi minareler kemiğe sertlik kazandırır.
Unutma! Yeni doğan bebeklerdeki kemik sayısı yetişkinlerdeki kemik sayısından fazladır. Yeni doğan bebeğin vücudundaki kemik sayısı 300’ün üzerindedir. Zamanla kemikler gelişip birbirine kaynayarak birleşirler ve bu sayı azalır.
Unutma! Kemikler canlı bir yapıya sahiptir.
İskeletin görevleri:
- Vücudumuza şekil verir
- Vücudumuzun dik durmasını sağlar.
- Kaslarla beraber vücut hareketini sağlar.
- İç organları ve kaslara tutunma yüzeyi sağlar.
- Organları dış etkenlerden korur.
- Kan hücrelerini üretir.
- Bazı minerallerin depolanmasını sağlar.
Kıkırdak:
Kıkırdak hücrelerinin bir araya gelmesiyle kıkırdak doku oluşur. Kemik doku kadar sert olmamasına rağmen dayanıklı, esnek ve damarsızdır. Uzun kemiklerin uç kısımlarında, eklem kısımlarında, burun, kulak kepçesi, soluk borusu ve kaburga uçlarında bulunur. Kıkırdak;
- Hareket sırasında kemiklerin birbirine sürterek aşınmasını önler.
- Uzun kemiklerde kemiğin boyca uzamasını sağlar.
Kemik çeşitleri:
Kemikler yapısı ve şekline göre üçe ayrılır.
1.Uzun kemik:
- Boyu eninden fazla olan kemiklerdir.
- Silindirik bir görünüme sahiptir. El, kol, ayak ve bacaklarda bulunur.
- Uyluk, baldır, kaval, dirsek, ön kol ve pazı kemiği bu gruba girer.
2.Kısa kemik:
- Eni ve boyu birbirine yakın ölçülerde olan kemiklerdir.
- El ve ayak bilek kemikleri, omurga kemikleri bu kemik çeşidine örnektir.
3.Yassı kemikler:
- Geniş yüzeyli, kalınlığı az olan, levha şeklindeki kemiklerdir.
- Kafatası kemikleri, kürek kemiği, göğüs kemiği, kalça kemiği, diz kemiği, çene kemiği ve kaburgalar yassı kemiklerdir.
Unutma! Vücudun en küçük kemiği kulağımızın iç kısmında bulunan Üzengi kemiğidir.
Unutma! Vücudun en büyük kemiği uyluk kemiğidir.
Eklemler:
Kemikleri birbirine bağlayan yapılara eklem denir. İskeletteki 206 kemik birbirine bağlanarak iskeletin oluşmasını sağlar. Eklemler oynar eklem, yarı oynar eklem ve oynamaz eklem olmak üzere üç çeşit eklem bulunur.
1.Oynar eklem:
- Bağladığı kemiklere çok çeşitli ve yönlü hareketler yaptırır.
- Oynar eklemlerde kemikler arasında boşluk vardır ve eklem boşluğunda kayganlaştırıcı eklem sıvısı vardır. Eklem sıvısı ile eklem kıkırdağı kemik başlarının hareket sırasında aşınmasını önler ve hareketi kolaylaştırır.
- Kol ve bacaklarımızda bulunur.
2.Oynamaz eklem:
- Bu tür eklemi oluşturan kemikler arasında boşluk bırakmadan sıkı bir şekilde birbirine bağlanmıştır.
- Kafatası, kuyruk sokumu eklemleri oynamaz eklemlerdir.
3.Yarı oynar eklem:
- Hareketleri sınırlı eklemlerdir.
- Yarı oynar eklemler bel, sırt ve boyun omurları arasında bulunur.
- Omurganın sağa sola veya öne arkaya bükülebilmesine bu eklemler olanak sağlar.
Kaslar:
İskeleti sararak vücuda şekil verir. Kasılıp gevşeyerek iskeletin hareket etmesini sağlar. Vücuttaki organların yapısını oluşturarak vücuttaki birçok faaliyetin gerçekleşmesini sağlarlar. Kaslar, yapı ve çalışması bakımından 3 çeşittir.
1.İskelet kası (çizgili kas):
- İsteğimiz ile çalışırlar.
- Kırmızı renkli kaslardır. Bundan dolayı kırmızı kaslar da denebilir.
- Çok çekirdekli bir yapıya sahiptirler.
- Hızlı çalışırlar ama çabuk yorulurlar.
- Kol, bacaklarda hareketi bu kaslar sağlar.
2.Düz kas:
- İsteğimiz dışında çalışırlar.
- Beyaz renkli kaslardır. Bundan dolayı beyaz kaslar da denebilir.
- Tek çekirdekli bir yapıya sahiptir.
- Yavaş ve düzenli çalışıp, geç yorulurlar.
- İç organların yapısında ve kan damarlarının yapısında bulunurlar.
3.Kalp kası:
- İsteğimiz dışında çalışır.
- Yapı bakımından çizgili kasa görev bakımından düz kaslara benzer.
- Hızlı ve düzenli çalışır, yorulmazlar.
- Kırmızı renkli ve tek çekirdeklidirler.
- Kalbin yapısında bulunur. Kasılıp gevşeme hareketi yaparak kanı vücuda pompalar.
Unutma! Vücudumuzdaki en güçlü kas çene kasıdır. Vücudumuzdaki en hareketli kaslar göz kaslarımızdır. Vücudumuzdaki en küçük kas kulağımızın bulunan ve işitmede görevli olan kastır. Vücudumuzun en büyük kası kalçamızda bulunan kaslardır.