Ses kaynağı farklı, ortam aynı:
Etrafımızdaki varlıkların çıkardıkları sesler birbirinden farklıdır. Bunun sebebi farklı ses kaynakları farklı çıkarmasıdır. Çünkü farklı ses kaynakları ses çıkarırken farklı miktarda titreşim yaparlar ve bundan dolayı farklı ses kaynaklarından farklı sesler duyarız.
Farklı çıkan seslerin sebepleri ve örnekler:
- Cisimlerin yapıldığı maddeler, o maddelerden çıkan sesi etkiler. Metal, plastik, porselen, cam ve tahta kaplara tahta kaşıkla vurduğumuzda çıkan seslerin hepsi birbirinden farklı olacaktır. Aynı şekilde metal bir kaba plastik ya da cam çubukla vurunca çıkan sesler farklı olacaktır.
- Cisimlerin aynı maddeden yapıldığı halde farklı şekillere sahip olması çıkan sesi etkiler. Cam tabaklarla cam kaselerden çıkan sesler de birbirinden farklı olacaktır.
- Müzik aletlerinde kullanılan tellerin kalınlığı, cinsi ve gerginliğinin farklı olması çıkan sesi etkiler. Bağlama, gitar ve kemençe, hepsi telli müzik aleti olmalarına rağmen sesleri birbirinden farklıdır. Hatta aynı bağlamanın farklı telleri de farklı ses çıkarır.
- Canlı varlıklardan farklı sesler çıkma sebebi her canlının ses çıkarırken farklı miktarlarda titreşim yapmasıdır. Bundan dolayı insanların seslerini birbirinden ayırt edebiliriz.
- Sincaplar ceviz, fındık, fıstık, badem gibi kabuklu yiyecekleri çok sever. Sincapların bu yiyeceklerin dolu olup olmadığını kabuklarına vurarak anlarlar. Kabuktan gelen sesin farklılığı ona yol gösterir ve içi boş olanlarla vakit kaybetmez.
- Yunuslar, çıkardıkları seslerle önlerindeki engelleri hissetmekle kalmaz balık sürülerin yerlerini de bu sesle tespit eder.
Ses kaynağı aynı, ortam farklı:
Aynı ses kaynağından çıkan sesler de aynıdır fakat farklı ortamlarda aynı ses kaynağından çıkan sesler farklı duyulur. Ses kaynağından çıkan ses, maddesel ortam farklılaşınca farklı şekilde duyulur. Maddesel ortamın değişmesi duyulan sesi farklılaştırır ayrıca sesin iletim hızını da etkiler.
Örnekler:
- Aynı çalar saatler su ortamında ve hava ortamında birbirinden farklı sesler çıkarır.
- Birbirine vurulan iki taş parçası, kara ortamında ve su ortamında farklı sesler çıkaracaktır.
- Bir trenin çıkardığı ses, hem hava ortamında hem de katı ortamda yani tren raylarında dalga şeklinde yayılarak ilerler. Bazen insanlar trenin sesini havada duymamalarına rağmen tren raylarını dinleyerek trenin geldiğini anlayabilmektedir.
- Kalemle masaya vurduğumuz zaman duyduğumuz ses ile kulağımızı masaya dayadığımız zaman duyduğumuz ses birbirinden farklıdır.