Adaptasyon
- Canlıların beslenme, üreme, barınma, avlanma gibi yaşamsal faaliyetlerini devam ettirebilmek ve iklim koşullarına uyum sağlamak için bulundukları ortama adapte olmaları gerekir. İşte bu şekilde canlıların yaşadıkları ortama uyum sağlamalarına adaptasyon adı verilir.
- Adaptasyonda gen yapısı değiştiği için kazanılan özellikler kalıtsaldır ve nesilden nesile aktarılır.
- Adaptasyonlar biyolojik çeşitliliğe neden olur.
- Adaptasyonlar sonucu canlıda meydana gelen değişmeler uzun zamanlarda gerçekleşir.
- Adaptasyon sonucunda aynı cins canlılar farklı ekosistemlerde farklı özelliklere sahip olurlar.
- Adaptasyon sonucunda farklı türe ait canlılar aynı ekosistemde benzer özelliklere sahip olurlar.
Adaptasyon örnekleri
- Kaktüs, suyun az bulunduğu ortamda yaşayabilen bir bitkidir. Kalın ve dar yüzeyli yaprakları sayesinde kaktüs bu ortama uyum sağlamıştır. Ayrıca köklerinde su depo edebilme özelliğine sahiptir.
- Bukalemun derilerinin rengini değiştirerek bulundukları ortama uyum sağlar. Böylece düşmanlarından korunabilir.
- Ağaçların yapraklarını dökmesi
- Göçmen kuşların göç etmeleri
- Zürafaların boylarının uzun olması
- Kurbağaların sinek yakalamak için dillerinin uzun olması
- Nemli bölgede yaşayan bitkilerin yapraklarının geniş yüzeyli olması
- Develerin hörgüçlerinde yağ depolayarak uzun süren açlık durumlarında buradaki yağları kullanması. Develerin kirpiklerinin uzun olması, tüylü kulak delikleri ve gerektiğini kapanan burun delikleri kum fırtınalarına karşı sağlanmış bir uyumdur.
- Zebraların çizgili bir vücuda sahip olmaları onları avlanmaya karşı korumaktadır.
- Ördek ve kazların suda daha kolay ilerleyebilmeleri için ayaklarının perdeli olmaları.
- Deve kuşlarının uzun ve kaslı bacaklara sahip olması avcılardan daha hızlı kaçmasını sağlar.
- Örümceklerin belirli bölgelere ağ örmeleri
- Yırtıcı kuşları gaga ve pençelerinin avını yakalayacak ve parçalayacak biçimde olması.
- Yarasanın sese karşı duyarlı olması.
- Kaplanın ve aslanın keskin dişlerinin ve pençelerinin olması.
- Köpek balığının göğüs bölgesinin açık renkli, sırt bölgesinin koyu renkli olması.
- Deniz tabanında yaşayan bazı balıkların deniz tabanıyla aynı renge bürünmesi.
- Ayı, yılan gibi canlıların kış uykusuna yatmaları.
- Yaprakların üzerinde yaşayan böceklerin yapraklarla aynı renkte olması düşmanlarından korunmasını sağlar.
- Ormanlık alanlarda yaşayan bazı canlıların yaprağa benzer yapıda olmaları.
- Çölde yaşayan canlıların kulak ve kuyrukları uzun, vücut yüzeyleri genişken, kutupta yaşayan canlıların kulak ve kuyruklarının kısa, vücut yüzeyleri dardır.
- Çölde yaşayan hayvanlar ince kürk ve inceyağ tabakasına sahipken, kutupta yaşayan canlılar kalın kürk ve kalın yağ tabakasına sahiptir.
- Bitki yapraklarının dallara birbirlerinin güneşlenmesini engellemeyecek şekilde dizilmesi.
Doğal seçilim
- Canlıların, doğadaki yaşam şartlarına uyum gösterenlerinin yaşaması, gösteremeyenlerinin ise yok olmasına doğal seçilim denir.
- Doğal seçilim kendiliğinden ve yavaş yavaş gerçekleşir.
- Doğal seçilime uğramamak için canlıların adaptasyon süreçleri başlamıştır.
- Adaptasyon için geçerli örnekler doğal seçilim içinde geçerlidir.
- Doğal seçilim için basit bir örnek verecek olursak; Kahverengi dağlık bir alana bırakılan kahverengi tavşanlar ile beyaz tavşanlardan önce avlanacak olan beyaz tavşanlardır. Çünkü bu dağlarda beyaz tavşanların yeri diğer avcılar tarafından daha rahat bulunarak avlanılır.
- Yapay seçilim, insanlar tarafından yetiştirilen bitki ve hayvanların belirli özelliklerde olmasının sağlanması için sonraki nesillere aktarılması istenen özelliklerin seçilimidir.
- Yapay seçilim için örnek verecek olursak; Bir çiftçi tarlasında domates yetiştireceği zaman, elindeki domates fidelerinden daha çok meyve verenlerini tercih ederek fazlaca ürün elde etmeyi amaçlaması.
Varyasyon
- Aynı türe ait bireylerin birbirinden farklı olmasına varyasyon denir.
- Varyasyon, çeşitlilik anlamına gelmektedir.
- Varyasyonun temelinde genetik çeşitlilik vardır.
- Örneğin iki tilkiden soğuk bölgelerde yaşayanın kulakları kısa ve burnu küçük; sıcak bölgelerde yaşayanın ise kulakları daha uzun ve burnu daha büyüktür. Benzer şekilde kutupta yaşayan ayılar beyaz, ormanda yaşayan boz ayılar ise kahverengi kıl rengine sahiptir.