Biyoteknoloji:
- Teknolojinin biyoloji üzerindeki uygulamaları ise biyoteknoloji olarak adlandırılır.
- Biyoteknolojik uygulamalar genetik mühendisleri tarafından gerçekleştirilir. Genetik mühendisleri, genlerle ilgili detaylı çalışmalar yaparak elde ettikleri sonuçları mühendislik bilgileriyle birleştiren kişilerdir.
Gen Aktarımı:
- Bir canlının hücresine başka bir canlının DNA’sının belli bir bölümünün yerleştirilmesidir.
- Örneğin, gen aktarımı sayesinde bakterilerin insülin hormonu üretmesi sağlanmış ve bu hormon şeker hastalığının tedavisinde kullanılmıştır.
- Örneğin, ateş böceklerinden alınan genin tütün bitkisine yerleştirmesi sonucunda geceleri tütün bitkisi ışık yaymaya başlar.
Gen tedavisi:
- Gen tedavisi, hastalık iyileştirme ya da önleme amacıyla DNA bölümlerinin (genellikle genlerin) kullanılmasıdır. Hastalara tedavi edici genler aktarılır veya zararlı genler etkisiz hale getirilir.
- Örneğin, akciğer kanseri oluşmasını engellediği düşünülen bir gen bulundu ve bu genin kansere neden olan proteinin parçalanmasında daha hızlı ve etkili olduğu saptandı. Bu araştırmanın kanserin diğer türlerinin tedavisi için yapılan çalışmalara da yardımcı olacağı düşünülmektedir.
Aşılama:
Aşılama, hastalık etkeni olan bir mikrobun zayıflatılarak veya öldürülerek vücuda verilmesi işlemidir. Bu sayede vücut, verilen mikrobu tanır ve ona karşı savunma elemanı oluşturur. Böylece hastalık etkeniyle karşılaştığında onunla kolayca savaşabilir.
DNA Parmak İzi Yöntemi:
DNA üzerindeki benzersiz kalıplara bakılarak bir kişiyi DNA örneğinden tanımlama yöntemidir. Bu sayede adli suçlar, annelik-babalık testleri ve kalıtsal hastalıkların belirlenmesinde DNA parmak izi kullanılır.
Klonlama:
- Bir tek bireyden alınan hücrenin çoğaltılarak ana bireyle tamamen aynı genetik yapıda yeni birey oluşturulması işlemine klonlama denir.
- Klonlama sayesinde yapay organlar üretilmesi ve organ nakli bekleyen hastaların sağlığına kavuşması hedeflenmektedir.
Islah (geleneksel ıslah):
- İnsanlar tarafından daha verimli bitki ve hayvan ırklarının elde edilmesi ıslah çalışması olarak adlandırılır.
- Örneğin sıcak ortamda yetişen bir çilek bitkisine soğuğa direnç gösteren bir canlının bazı genleri aktarılarak soğuğa dirençli çilekler elde edilebilmiştir.
Yapay seçilim:
- İnsanlar tarafından canlılar arasındaki üstün organizmaların seçilerek üretilmesine ve bunların kontrollü olarak geliştirilmesine denir.
- Yapay seçilim, hem bitkilerde hem de hayvanlarda çok fazla çeşitlilik oluşturmuştur. Yapay seçilim sonucunda ekonomik anlamda daha çok ürün veren canlıların üretilmesi sağlanmıştır.
Tüp bebek yöntemi:
Yumurtalıktan toplanan yumurtaların erkekten alınan spermler ile laboratuvar ortamında birleştirilmesi ile elde edilen embriyoların anne rahmine transfer edilmesi işlemidir. Ancak sperm hücreleri yumurta hücrelerini doğal olarak dölleyemediği zaman, özel bir aşı ile sperm hücresinin genetik bilgisini yumurta hücresine aktarılmasına aşılama ya da mikro enjeksiyon yöntemi adı verilir. Aşılama ile embriyo oluşturma oranı artar. Aşılama genellikle; sperme ait yapıların bozukluğu, spermin hareketsizliği ya da yumurta zarının kalın olduğu durumlarda uygulanan bir yöntemdir.
Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO):
Bir canlıdaki seçilmiş genetik özelliklerin kopyalanarak bu özellikleri taşımayan başka bir canlıya aktarılması sonucu üretilen canlılara denir.
Biyoteknolojinin olumlu yönleri:
- Biyoteknoloji ile üretilen bitki ve hayvanlar zararlılara ve çevre şartlarına daha dayanıklı olur. Bu sayede gübre ve ilaç kullanımını azaltabilir. Gübre ve ilaç kullanımının azaltılması çevre kirliliğini azaltacaktır.
- Çevre dostu ve sürdürülebilir çözümler sunması
- Kirli suların arıtılmasında bakterilerin kullanılmaktadır.
- Temizlik malzemelerinde kullanılan bitkilerin daha az maliyetle elde edilmiştir.
- Nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan canlılar klonlanarak çoğalması sağlanabilir.
- Biyoteknolojik yollarla tıp alanında birçok aşı, antikor ve ilaçlar geliştirilmiştir.
- İnsanlarda genetik hastalıkların tespit ve tedavisi yapılmaktadır.
- Temizlik ürünlerine katılan enzimlerin mikroorganizmalar üretilmiştir.
- Bakteriler sayesinde hormon üretilmesi
- Bulaşıcı hastalıklara karşı koyacak protein üretilmesi
- Bulaşıcı hastalıkların tedavisi için gerekli olan ilaçların üretilmesi
- Çeşitli hastalıkların tedavisinde genetik ürünlerin elde edilmesi (Kanser, AIDS, Akdeniz anemisi, Lösemi)
- Organ naklinde sıra bekleyen insanlar için yapay doku ve organlar yapılması
- Kanser hastalığının tedavisinde gen tedavisi yapılması
- Genetik hastalıklarda kök hücrelerin kullanılması
- Daha çok ürün veren canlılar üretilmesi
- Canlıların olgunlaşma süreleri kısalması
- Soğuktan ve kuraklıktan etkilenmeyen bitkiler üretilmesi
- Ürün kalitesi artırılması
- Türler ıslah edilmesi
- Sebze ve meyvelerin raf ömürleri uzatılmıştır.
- Tarımsal alanlarda daha fazla ürün elde edilmesi sonucu, doğal alanlar korunacaktır.
- Bitkisel ve hayvansal hastalıkların tanınması
- Nitelikli tohum ve fideler üretilmektedir.
- Nesli tükenme tehlikesinde olan ırkların genomları belirlenerek koruma altına alınmaktadır.
- Meyveli yoğurt üretilmesi
- Vitamin tabletleri üretilmesi
- Yüksek proteinli besinlerin üretimi
- Vitamini artırılmış besinler
- Gıda içerisinde zararlı maddelerin tespit edilecek yöntemler geliştirilmesi
Biyoteknolojinin olumsuz yönleri:
- Ekolojik denge bozulmaktadır.
- Biyo-çeşitlilik azalmaktadır.
- Biyoteknoloji insan ve çevre sağlığını olumsuz etkilemektedir.
- GDO’lu ürün yetiştiren işletmeler, organik tarım yapan işletmelerin DNA kirliliğine neden olması. DNA kirliliği polenlerin rüzgar, su, böcekler tarafından taşınması ile gerçekleşmektedir.
- Tohumların kısırlaşması, artık sadece GDO’lu tohumların kullanılabilir olması.
- Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO) insan sağlığı açısından en büyük tehdittir.
- Biyoteknoloji ürünleri alerjik ve toksik (zehir) reaksiyonlara neden olabilir.
- Kanser hastalığına neden olabilmektedir.
- Bir canlıya ait olan bir özelliğin diğer bir canlıya aktarılması sırasında bilmediğimiz özelliklerinde aktarılması mümkündür.
- Biyolojik silah üretilebilmektedir.
- Tarımsal ilaçlara dirençli hale gelen böceklere karşı daha fazla ilaçlama yapılacaktır.
- Canlıların mutasyona uğraması
- Biyoteknoloji çalışmaları sayesinde şirketler veya ülkeler, dünyadaki gıda tüketiminde daha fazla söz sahibi olacaktır.
- Tarımda kullanılacak tohum ve ilaçlar biyoteknoloji gücüne elinde tutan şirketlerde olacaktır.
- Dünya üzerinde gelir dengesizliğine neden olacaktır. Yüksek verimli tohumlar çok pahalıya satılmaktadır.
- Canlıların klonlanmasından sonra insanın da klonlanması yapılabilecek buda etik, ahlaki ve dini değerlere zarar verecektir.
“BİYOTEKNOLOJİ” KONU ANLATIMINI PDF OLARAK İNDİR.