Mutasyon ve Modifikasyon

admin

2 yıl önce

Mutasyon:

Çevre şartlarının etkisiyle canlının kromozomlarında, genlerinde, nükleotidlerinde meydana gelen ani ve kalıcı olabilen değişenlere mutasyon denir.
Mutasyonlar, DNA’nın kendini eşlemsi sırasında ortaya çıkar. DNA’nın kendini eşlemesi sırasında, DNA’daki genlerin ve nükleotidlerin yapısında veya dizilişinde değişikler meydana gelerek mutasyona neden olur.

Mutasyona neden olan faktörler; sıcaklık artışı, radyasyon, kimyasal maddeler ve ilaçlar, ortamın asitlik ve bazlık derecesi(pH), alkol, sigara ve uyuşturucu, hava ve su kirliliği gibi etkenlerdir.
Mutasyon hem üreme hücrelerinde hem de vücut hücrelerinde görülebilir.
Üreme hücrelerinde görülen mutasyon nesilden nesile aktarılır. Bu yüzden üreme hücrelerinde görülen mutasyon kalıtsaldır.
Vücut hücrelerinde görülen mutasyon sadece kişiyi etkiler. Bu yüzden kalıtsal değildir.
Mutasyonlar olumlu veya olumsuz olabilir. Bazı mutasyonlar canlıların çevreye uyum sağlamasına yardımcı olur bazıları ise canlı türlerinde çeşitliliğe neden olur. Buna karşılık insanlarda görülen hemofili, orak hücreli anemi, altıparmaklı olma gibi rahatsızlıklar olumsuz örneklerdir.
Mutasyonların çoğu zararlı ve öldürücü özelliğe sahiptir.
Mutasyonlar çekinik genler üzerinde ortaya çıkar.
Mutasyonlar sayesinde tür içi çeşitlilik sağlanır. Örneğin, normalde kırmızı gözlü bir tür meyve sineğinin mutasyona uğramasıyla beyaz gözlü bireyler ortaya çıkmış, böylece kalıtsal çeşitlilik oluşmuştur.

Unutma! Mutasyon geçirmiş yapıda karşılıklı boşluklar yoksa onarılabilir.

Mutasyon örnekleri:

Modifikasyon:

Çevresel etkenlerin bazıları genlerin yapısını değil, genlerin fenotip üzerine etkisini değiştirir. Sadece dış görünüşü etkileyen bu değişimlere modifikasyon adı verilir.
Modifikasyonlar dölden döle aktarılmaz yani kalıtsal değildir. Yani modifikasyon sadece o canlıyı ilgilendirir, kendinden sonraki kuşakları ilgilendirmez.
Modifikasyonlar vücut hücrelerinde görülür.
Gen veya kromozomlarda herhangi bir değişiklik meydana gelmez.
Çevre şartlarının etkisiyle gerçekleşir. Çevrenin etkisi ortadan kalkarsa canlı tekrar eski haline döner.
Modifikasyonlar ışık, sıcaklık, nem, beslenme ve fiziksel aktiviteler gibi çevresel faktörlerden etkilenir.

Modifikasyon örnekleri:

Yazın güneşin altında fazla kaldığınızda teninizin bronzlaşması
İyi beslenen bir tavşan düzgün gelişim gösterirken iyi beslenmeyenin yeterince gelişememesi
16 °C’luk sıcaklıkta duran sirke sineği larvalarının kanatlarının düz, 25°C’luk sıcaklıkta kıvrık olması

Bir kovandaki arı larvalarından arı sütü ve bal ile beslenenlerin kraliçe arı, polenle beslenenlerin işçi arı olması

Spor yapan insanların kaslarının gelişmesi
Tek yumurta ikizlerinin benzer genotiplerinin olmasına rağmen zeka, boy uzunluğu, kilo gibi farklılıklarının olması
Çuha bitkisi 30–35 ⁰C’lik sıcaklıkta beyaz çiçek, 15–20 ⁰C’lik sıcaklıkta kırmızı çiçek açması.

Müslümanların çocukları sünnet olması
Karahindiba bitkisinin dağda yetişeninin kısa boylu ovada yetişeninin uzun boylu olması.
Nemli bölgelerde yetişen eğrelti otunun uzun, kurak bölgelerde yaşayan eğrelti otunun kısa olması.
Aynı özellikteki iki bitkiden ışıklı ortamda bulunan iyi gelişmesi, karanlık ortamda bulunan az gelişmesi veya ölmesi.
Ortanca ve kartopu bitkisinin asitli toprakta yetişeninin kırmızı çiçek, bazik toprakta yetişeninin mavi çiçek açması.

Çekirgeler 16⁰C’lik sıcaklıkta benekli, 25⁰C’lik sıcaklıkta beneksiz olması
Himalaya tavşanlarının ayak, burun, kulak ve kuyrukları siyah, gövdesi beyaz renklidir. Himalaya tavşanının sırtındaki beyaz tüyler tıraşlanıp buraya buz torbası bağlanırsa bu bölgede siyah tüyün çıktığı, kulak veya kuyruğundaki siyah tüyler tıraşlanıp buralar yünlü kumaşa sarılarak sıcak tutulursa bu bölgede beyaz tüyün çıktığı görülür.

Mutasyon ve modifikasyon arasındaki farklar

MUTASYON	MODİFİKASYON
Genlerin yapısı değişir	Genlerin işleyişi değişir
Sıcaklık artışı, radyasyon, kimyasal maddeler ve ilaçlar, ortamın asitlik ve bazlık derecesi(pH), alkol, sigara ve uyuşturucu, hava ve su kirliliği gibi çevresel faktörlerden etkilenir	Işık, sıcaklık, nem, beslenme ve fiziksel aktiviteler gibi çevresel faktörlerden etkilenir
Mutasyona neden olan etken ortadan kalkınca canlı eski hâline geri dönemez	Modifikasyona neden olan etken ortadan kalkınca canlı eski hâline geri döner
Vücut hücrelerinde ve üreme hücrelerinde meydana gelir	Vücut hücrelerinde meydana gelir
Üreme hücrelerinde meydana gelen mutasyon kalıtsaldır	Kalıtsal değildir
Kalıtsal çeşitliliğe yol açar	Kalıtsal çeşitliliğe yol açmaz
Çoğu zararlı ve öldürücüdür	Zararlı ve öldürücü değildir