Hücrelerde sindirim, solunum gibi yaşamsal faaliyetler sonucunda oluşan atık maddelerin vücuttan atılmasına boşaltım denir.
Atık maddelerin vücuttan atılmasını sağlayan sisteme ise boşaltım sistemi denir.
Boşaltım sistemi organları
Boşaltım sistemi organları sırasıyla böbrek, üreter, idrar kesesi ve üretradan oluşur.
Böbrekler:
- Karın boşluğunda, belimizin iki yanında bulunur.
- Şekil olarak fasulyeye benzer.
- Kanı süzerek kandaki zararlı maddelerin, suyun fazlasının, minerallerin ve vitaminlerin fazlasının, tuz ve ürenin idrar yolu ile dışarı atılmasını sağlar.
- Kanın süzülmesi sırasında vücuda yararlı olan besin yapıtaşları, su, vitamin, mineraller korunarak vücutta kalması sağlanır.
Üreter (idrar borusu):
- Böbrekte oluşan idrarın idrar kesesine ulaşmasını sağlar.
İdrar kesesi (mesane):
- Üreter ile böbreklerden gelen idrarın vücutta toplandığı yerdir.
- İdrar kesesi kuvvetli kaslardan yapılmıştır ve gerektiğinde genişleyerek idrarı bir süre depolar.
- İdrar kesesindeki kaslar kasılmaya başladığı zaman insanlarda tuvalet ihtiyacı ortaya çıkar.
- Bir süre depolanan idrar buradan üretraya geçer.
Üretra:
- İdrar kesesinden gelen idrar buradan dışarıya atılır.
İdrar nasıl oluşur:
- Kan, böbrek atardamarları yoluyla böbreklere gelir.
- Böbreklere gelen kirli kan nefronlarda süzülür.
- Kan içindeki yararlı maddeler, süzülme sırasında nefronlarda emilir ve tekrar kana geçer.
- Süzülerek temizlenen bu kan, böbrek toplardamarı ile böbreklerden çıkar.
- Süzülmeden sonra kalan tuzun ve suyun fazlası ile üre idrarı oluşturur.
- Oluşan idrar, üreterden geçerek idrar kesesinde toplanır. Sonra idrar üretra ile vücuttan dışarı atılır.
Unutma! Böbreğe kan getiren damar böbrek atardamarı, Böbrekteki temiz kanı götüren damar böbrek toplardamarıdır.
Atık maddeleri vücuttan uzaklaştıran organlar:
Akciğer: Kan içinde bulunan karbondioksit ve bir miktar suyu, soluk verme esnasında vücut dışına atan organımızdır.
Deri: Vücudumuzdan suyun ve tuzun fazlasını terleme yoluyla dışarıya atar.
Böbrekler: Vücutta yaşamsal faaliyetler sonucu oluşan su, üre, ürik asit ve madensel tuzlardan oluşan atık maddelerin kandan süzülerek idrar şeklinde vücut dışına atılmasını sağlar.
Kalın bağırsak: Sindiririm sonucu oluşan besin atıklarını, suyun ve karaciğer tarafından üretilen safranın vücuttan dışarıya dışkı şeklinde atılmasını sağlar
Karaciğer: Proteinlerin hücrede sindirilmesi sonucunda oluşan amonyağı, daha az zehirli olan üreye dönüştürür.