Maddeler doğada katı, sıvı ve gaz halinde bulunurlar.
Hal değişimi: Maddelerin ısı alarak ya da ısı vererek bir hâlden başka bir hâle geçmelerine denir. Erime, donma, buharlaşma, yoğuşma, kırağılaşma ve süblimleşme hal değiştirme olaylarıdır.
Erime: Katı haldeki maddenin çevresinden ısı alarak sıvı hale geçmesine denir.
- Dondurmanın yazın erimesi
- Mumun erimesi
- Margarinin tavada erimesi
- Meyve suyu gibi içeceklerin içine attığımız buz parçalarının belirli bir süre sonra erimesi.
Donma: Sıvı haldeki maddenin çevresine ısı vererek katı hale geçmesine denir.
- Kışın akarsu yüzeylerinin donması
- Buzdolabına konulan suyun donması
Unutma! Maddeler donarken çevrelerine ısı verir. Bu yüzden kış aylarında kar yağarken hava biraz ısınır.
Buharlaşma: Sıvı haldeki maddenin çevresinden ısı alarak gaz haline dönüşmesine denir.
Buharlaşma sıvı yüzeyinde olur.
Buharlaşma her sıcaklıkta olur, bu yüzden soğuk havada bile çamaşırlarımız kurumaktadır.
Sıcaklık arttıkça buharlaşma hızı da artar. Örneğin güneş alan bir yere asılan çamaşırlar daha çabuk kurumaktadır.
- Suyun, su buharı haline gelmesi
- Elimize dökülen kolonyanın buharlaşması
- Yaz aylarında göllerdeki suların azalması
- Islak çamaşırların kuruması
Kaynama: Çevresinden ısı alan sıvıların kabarcıklar oluşturarak hızlı bir şekilde buharlaşması olayıdır.
Kaynama ve buharlaşma arasındaki farklar:
- Buharlaşma sıvının yüzeyinde olur, kaynama sıvının her tarafında olur.
- Buharlaşma her sıcaklıkta olur, kaynama belirli bir sıcaklıkta olur.
- Madde buharlaşırken sıcaklık değişebilir, kaynama sırasında sıcaklık sabit kalır.
Yoğuşma: Gaz haldeki maddenin çevresine ısı vererek sıvı hale geçmesine denir.
- Su buharının tekrar su haline dönüşmesi
- Soğuk havalarda evimizdeki camların buğulanması
- Buzdolabından çıkarılan şişenin yüzeyinin buğulanması
- Yağmurun yağması.
Süblimleşme: Katı haldeki maddenin çevresinden ısı alarak sıvı hale geçmeden direkt gaz hale geçmesine denir.
- Dolapta giysilerin arasına ya da tuvaletlerde koku giderme amaçlı kullanılan naftalinin katı hâlden direkt gaz hâl geçmesi.
- Kuru buzun doğrudan gaz haline geçmesi
Kırağılaşma: Gaz haldeki bir maddenin çevresine ısı vererek sıvı hale geçmeden direkt katı hale geçmesine denir.
- Kışın havadaki su buharının aniden katılaşıp kırağıya dönüşmesi.
