Eş Sesli (Sesteş) Kelimeler
Yazılışları ve okunuşları aynı fakat anlamları farklı olan sözcüklere eş sesli diğer bir ifade ile sesteş sözcükler denir. Bu sözcükler ek almış şekilde bulunabileceği gibi ek almadan (yalın hal) da bulunabilir.
Örnekler:
Köydeki en büyük eğlencem evin yanındaki çayda yüzmek oluyor. (çay: akarsu nehir)
Abim sabahları çay içmeden kendine gelemediğini söylüyor. (çay: bir bitki, bitkiyle yapılan içecek)
Yüzü bana dönüktü. (yüz: Çehre, surat, sima)
Düğününe yüz kişi gelmiş. (yüz: Doksan dokuzdan sonra gelen sayı)
Derede üç çocuk yüzüyordu. (yüzmek: Suda ilerlemek)
İneğin derisini yüzdüler. (yüzmek: Derisini çıkarmak, soymak)
Minik kız elindeki yarayı annesine gösterdi. (kız: dişi çocuk)
Babam kızdığı zaman kendini kontrol etmekte zorlanıyor.( kız- : Öfkelenmek, sinirlenmek)
Dik yokuşları çıkmaktan oldum olası hoşlanmazdı. (dik: eğik olmayan)
Evin önüne bir gül fidanı diktiler. (dik: yetiştirmek için bir bitkiyi toprağa yerleştirmek)
Gözleri yaşlı anneleri görmek onu çok üzüyordu. (yaş: doğuştan beri geçen zaman)
Bu yaşta bu tarz sporlar yapmak sağlığınıza zarar verebilir. (yaş: nemli, ıslak, kuru karşıtı)
Avcılar ayının inine tuzak kurdular. (in: Mağara)
Merdivenden inin yoksa düşeceksiniz. (in: Yukarıdan aşağı doğru gelmek)
Temel ve Mecaz anlamlı sözcükler arasında sesteşlik olmaz.
Sürahi ağzına kadar dolu. (Gerçek anlam)
O kadar doluyum ki dokunsalar ağlayacağım. (Mecaz anlam)
“Dolu” sözcüğü ilk cümlede gerçek, ikinci cümlede mecaz anlamıyla kullanılmıştır. Bu yüzden aralarında sesteşlik özelliği aranmaz.
Kuru bir ağacın dalı gibi. (Gerçek)
Çocuğun anlatımı çok kuru. (Mecaz
“Kuru” sözcüğü ilk cümlede gerçek, ikinci cümlede mecaz anlamıyla kullanılmıştır. Bu yüzden aralarında sesteşlik özelliği aranmaz.
Kalem, adamın gözüne geldi. (Gerçek anlam)
Masanın gözünden kâğıt al. (Gerçek anlama bağlı farklı bir anlam)
“göz-” sözcüğü ilk cümlede gerçek, ikinci cümlede ise gerçek anlama bağlı farklı bir anlamda kullanılmıştır. Bu yüzden aralarında sesteşlik özelliği aranmaz.
Düzeltme işareti olan sözcükle olmayan sözcük arasında sesteşlik olmaz.
- Kar – kâr
- ama – âma
- hala – hâlâ
- aşık – âşık
- adet – âdet
- yar – yâr
Örnekler:
Hava soğuktu kar yağıyordu.
Bu seneki kârımız iyi.
Bugün halamlar bize gelecek.
Bekledğim haber hâlâ gelmedi.
